Σκεφτήκατε ποτέ ότι η σκέψη μας συμβάλλει στην επιτυχία και την εσωτερική ισορροπία; Αν όχι, ίσως πρέπει να αλλάξετε τον τρόπο που σκέφτεστε…
Ο τρόπος που σκεφτόμαστε τον εαυτό μας διαμορφώνει τη ζωή μας και μας οδηγεί στην επιτυχία και την ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων. Ουσιαστικά η θετική σκέψη για τον εαυτό μας και τις ικανότητές μας διαμορφώνει νοοτροπία ανάπτυξης που με την πάροδο του χρόνου μας εξελίσσει. Αντίποδας σε αυτό είναι η σταθερή νοοτροπία που σημαίνει ότι πιστεύετε πως η ευφυΐα σας είναι σταθερή -οπότε αν δεν είστε καλοί σε κάτι, μπορεί να πιστεύετε ότι δεν θα είστε ποτέ καλοί σε αυτό.
Πώς όμως οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν τη νοοτροπία τους με την πάροδο του χρόνου;
Παλιότερες επιστημονικές θεωρίες υποστήριζαν ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος σταματά να αναπτύσσεται στην παιδική ηλικία, ωστόσο νεότερες επιστημονικές απόψεις αναφέρουν ότι ο εγκέφαλος εξελίσσεται και αλλάζει συνεχώς. Πολλά μέρη του εγκεφάλου ανταποκρίνονται στις εμπειρίες και το «λογισμικό» μας έχει τη δυνατότητα να ενημερωθεί μέσω της μάθησης.
Η ψυχολόγος Carol Dweck¹, από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, διερεύνησε την ιδέα των σταθερών και αναπτυξιακών νοοτροπιών.
Περιέγραψε δύο βασικούς τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι σκέφτονται για την ευφυΐα ή την ικανότητα:
• Σταθερή νοοτροπία: οι άνθρωποι πιστεύουν ότι η νοημοσύνη τους είναι σταθερή και στατική.
• Νοοτροπία ανάπτυξης: οι άνθρωποι πιστεύουν ότι η ευφυΐα και τα ταλέντα μπορούν να βελτιωθούν μέσω προσπάθειας και μάθησης.
Νοοτροπία ανάπτυξης
Σε αντίθεση με εκείνους που ακολουθούν σταθερή νοοτροπία, τα άτομα με αναπτυξιακή νοοτροπία καταλαβαίνουν ότι το να μην γνωρίζουν ή να μην είναι καλοί σε κάτι, μπορεί να είναι προσωρινή κατάσταση.
Η Dweck δηλώνει ότι στη νοοτροπία ανάπτυξης «οι μαθητές κατανοούν ότι τα ταλέντα και οι ικανότητές τους μπορούν να αναπτυχθούν μέσω προσπάθειας, καλής διδασκαλίας και επιμονής».
Η νοοτροπία ανάπτυξης βλέπει τις «αποτυχίες» ως προσωρινές και μεταβλητές, για το λόγο αυτό τις κατατάσσει σε ζωτικής σημασίας στοιχεία για τη μάθηση, την ανθεκτικότητα, τα κίνητρα και την απόδοση.
Όσοι υιοθετούν νοοτροπία ανάπτυξης είναι πιθανότερο να:
• Αγκαλιάσουν τη διά βίου μάθηση
• Πιστεύουν ότι η νοημοσύνη μπορεί να βελτιωθεί
• Καταβάλουν περισσότερη προσπάθεια για να μάθουν
• Πιστέψουν ότι οι αποτυχίες είναι απλώς προσωρινές αναποδιές
• Αγκαλιάζουν πρόθυμα τις προκλήσεις
• Δουν την επιτυχία των άλλων ως πηγή έμπνευσης
Σταθερή νοοτροπία
Στη σταθερή νοοτροπία, οι άνθρωποι πιστεύουν ότι τα χαρακτηριστικά, όπως το ταλέντο και η ευφυΐα, είναι σταθερά -δηλαδή ότι γεννιούνται με επίπεδο ευφυΐας και φυσικά ταλέντα που θα μείνουν αναλλοίωτα και στην ενήλικη ζωή.
Συνήθως αποφεύγουν τις προκλήσεις, τα παρατούν εύκολα και εκφοβίζονται ή απειλούνται από την επιτυχία των άλλων ανθρώπων. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι η σταθερή νοοτροπία θεωρεί ότι η εξυπνάδα και το ταλέντο δεν αναπτύσσονται.
Οι σταθερές νοοτροπίες οδηγούν σε αρνητική σκέψη. Άτομα με σταθερή νοοτροπία θεωρείται πιθανότερο να:
• Πιστεύουν ότι η εξυπνάδα και το ταλέντο είναι στατικά
• Αποφεύγουν τις προκλήσεις για να αποφεύγουν την αποτυχία
• Αγνοούν τα σχόλια των άλλων
• Νιώθουν ότι απειλούνται από την επιτυχία των άλλων
• Κρύβουν τα ελαττώματά τους για να αποφύγουν την κριτική
• Πιστεύουν ότι η προσπάθεια είναι άχρηστη
• Εκλαμβάνουν τα σχόλια ως προσωπική κριτική
• Παραιτούνται εύκολα
Η έρευνα της Dweck² διαπίστωσε επίσης, σε αντίθεση με τη δημοφιλή άποψη, ότι είναι πιο ωφέλιμο να μην επαινείτε το ταλέντο ή τις φυσικές ικανότητες αλλά να επαινείτε τη διαδικασία. Ειδικότερα, η προσπάθεια, οι στρατηγικές, η επιμονή και η ανθεκτικότητα θα πρέπει να ανταμείβονται.
Η Dweck σημείωσε σε άρθρο της ότι ενώ η προσπάθεια είναι σημαντικό μέρος της νοοτροπίας ανάπτυξης, δεν πρέπει να είναι το επίκεντρο του επαίνου. Η προσπάθεια πρέπει να είναι ένα μέσο μάθησης και βελτίωσης. Όταν καλλιεργείτε νοοτροπία ανάπτυξης, να υπενθυμίζετε στον εαυτό σας τη «μεγάλη προσπάθεια» μετά την ολοκλήρωση μιας εργασίας, αλλά παράλληλα να αναζητάτε τρόπους βελτίωσης για την επόμενη φορά -ώστε να αισθάνεστε καλά βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
Μπορεί να αλλάξει η νοοτροπία ενός ατόμου;
Ακριβώς όπως κάποιος μπορεί να αναπτυχθεί και να αναπτύξει τη διάνοιά του, μπορεί να αλλάξει και τις λειτουργίες του εγκεφάλου και τα πρότυπα σκέψης του.
Μελέτες αποδεικνύουν ότι ο εγκέφαλος μπορεί να αναπτύξει νέες συνδέσεις, να ενισχύσει τις υπάρχουσες και να βελτιώσει την ταχύτητα μετάδοσης παλμών. Αυτά υποδηλώνουν ότι ένα άτομο με σταθερή νοοτροπία μπορεί σιγά-σιγά να αναπτύξει νοοτροπία ανάπτυξης.
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να αναπτύξετε νοοτροπία ανάπτυξης:
1. Συνειδητοποιήστε ότι μπορείτε να βελτιωθείτε
Προκαλώντας τον εαυτό σας με νέες εμπειρίες, μπορείτε να δημιουργήσετε ή να ενισχύσετε νευρικές συνδέσεις για να «επανεργοποιηθεί» ο εγκέφαλός σας, ο οποίος, με τη σειρά του, μπορεί να ενισχύσει την ταχύτητα σκέψης.
2. Απωθείστε την εσωτερική φωνή της «σταθερής νοοτροπίας»
Προσπαθήστε να αντιστρέψετε σκέψεις του τύπου «δεν μπορώ να το κάνω αυτό», σε «μπορώ να το κάνω αν συνεχίσω να εξασκούμαι» για να καλλιεργήσετε νοοτροπία ανάπτυξης.
3. Επιβραβεύστε τη διαδικασία
Μελέτη της Carol Dweck έδειξε ότι η ανταμοιβή της προσπάθειας για τα αποτελέσματα σε ένα παιχνίδι μαθηματικών βελτίωσε την απόδοση.
4. Λάβετε σχόλια
Προσπαθήστε να αναζητήσετε σχόλια για τη δουλειά σας. Η ανατροφοδότηση συνδέεται επίσης με μια ευχάριστη απόκριση ντοπαμίνης και ενισχύει την νοοτροπία ανάπτυξης.
5. Βγείτε από τη ζώνη άνεσής σας
Όταν αντιμετωπίζετε μια πρόκληση, προσπαθήστε να επιλέξετε τη δυσκολότερη επιλογή που θα σας επιτρέψει να αναπτυχθείτε.
6. Αποδεχτείτε την αποτυχία ως μέρος της διαδικασίας
Όταν δοκιμάζετε κάτι νέο, δείτε τις περιστασιακές «αποτυχίες» ως θετικές ευκαιρίες μάθησης.
Βιβλιογραφία
1.https://profiles.stanford.edu/carol-dweck
2. https://icrrd.com/media/01-11-2020-205951Mindset%20by%20Carol%20S.%20Dweck.pdf